99 portraits
99 varianten van één portret van Raymond Queneau
Deze serie tekeningen maakte ik als visuele reactie op het boek Exercices de Style van Raymond Queneau. Hierin lees je steeds hetzelfde korte verhaal – maar dan op 99 verschillende manieren geschreven. Waardoor je je al bladerend gaat afvragen: wat is eigenlijk het ‘echte’ verhaal? Wat betekent het als je zoveel invalshoeken hebt? Dit inspireerde me om op zoek te gaan naar evenzoveel stijlen om het portret van Queneau te tekenen.
Verderop lees je meer over de achtergrond en het proces van dit tekenproject.
Alle tekeningen op kaartformaat in een box: € 39,50
Ik maakte een boxset (oplage 25) met alle tekeningen op 50 kaarten. Zo maak je je eigen selectie om op te hangen, te vergelijken, te laten inspireren. Iets om de rijkdom van variatie mee te vieren.
Raymond Queneau en Stijloefeningen
Rond 1925 poseert Raymond Queneau voor fotograaf Man Ray. Queneau is dan ongeveer 22 jaar, zijn boek ‘Exercices de style’ zal pas later in 1947 verschijnen. In dit boek schrijft hij 99 versies van een en hetzelfde korte verhaal. Het idee voor het maken van tekstvariaties deed Queneau volgens vertaalster Barbara Wright op nadat hij een uitvoering van ‘Die Kunst der Fuge’ van Bach had gehoord.
De foto die Man Ray maakte kwam ik online tegen in een catalogus van veilinghuis Christie’s. Dit portret koos ik als basisbeeld voor mijn tekenproject. Je zou het als oerbeeld kunnen zien. Wat niet wil zeggen dat er een oer-Queneau is; hij is net zo veranderlijk en veelvormig als elk mens. De vraag of er iets als een oerversie is, bewoog me om dit tekenproject aan te pakken. Ik had Exercices de Style gelezen en vroeg me af: hoe ziet het oerverhaal van die 99 varianten eruit?
In Nederland verschijnt de vertaling van Rudy Kousbroek in 1978 als ‘Stijloefeningen’. Exercices is in zo’n 40 talen vertaald en blijft een bron van inspiratie voor schrijvers, tekenaars en striptekenaars, typografen, theatermakers en andere kunstenaars.
Een oer-idee.
Op weg naar 99 portretten
Verkennen – Aanvankelijk varieerde ik veilig, bleef dicht bij het portret dat ik natekende. En koos dan eens potlood, dan pen of ecoline. Een simpele lijn, tegenover een meer gedetailleerde invulling, of een kopie van een bestaande stijl – zoals de ‘klare lijn’. Maar het bleef dezelfde afbeelding van een hoofd. Ik bleef in een groef hangen.
Doorgaan – Om door te pakken naar 99 portretten moest ik op onderzoek uit. Weg van dat beeld met die vaste elementen, weg van de tekentafel. Tijdens een wandelingetje gaf de weerspiegeling van een sloot me een idee. Bij het bladeren in een blad in de wachtkamer popte er een ander idee op. Ik was niet meer op zoek naar manieren om te maken, maar probeerde anders te kijken. Dát gaf speelruimte.
Vrijheid – Vanaf dat moment had ik materiaal dat ik op mijn manier kon inzetten. Materiaal: een vel papier met een kopie van een foto, waarop elementen in zwart, grijs en wit. Door de beperkingen (van dat ene beeld, het formaat en de keuze voor zwart-wit) ontdekte ik hoeveel vrijheid er was. Daarbij waren alle stappen nodig. Het maken brengt je naar een volgende stap, die je niet van tevoren kent.
